Taken en werkzaamheden door de jaren heen

In 1965, het eerste jaar na de oprichting, begint onze wacht gelijk al met nazorgactiviteiten buiten het reservaat. Hieronder de resultaten zoals ze in dat jaar aan het hoofdbestuur zijn doorgegeven. De aantallen vergeleken anno 2014 zijn niet indrukwekkend, maar het gebied wat wordt bestreken is dan ook een stuk kleiner. In 196 worden het gebied verder vergroot.

broedseizoen

Bijvoedering van vogels bij streng winterweer wordt ook direct tot de taken gerekend. En In 1966 was dat al nodig. Onder zeer gunstige voorwaarden kon voer worden verkregen bij de firma Algra.
Zie hieronder hun aanbod.

algra

Tot 1977 gaat dit zo voort, nestbescherming en bijvoedering, al merkt Piet de Bruin al in 1975 op dat er ook kennis op gedaan moet worden over andere vogels, niet alleen eieren zoeken is belangrijk. Maar voorlopig komt daar nog weinig van terecht.
In 1977 vraagt de dan nog jeugdige Wybe de Jong uit Kimswerd zich af of er niet meer aan nazorg kan worden gedaan. Een boer uit Kimswerd maait met zijn cyclomaaier alles kapot. Maar in de jaarvergadering krijgt hij te horen dat er weinig aan kan worden gedaan. Wel wordt besloten om de nazorg in het reservaat te intensiveren.
We herinneren ons allemaal de barre winter van 1979-1980 nog. Onze leden hebben toen ontzettend veel gedaan met bijvoederen van onze gevederde vrienden.
Na de winter wordt er een sneeuwruimersbal in Trebol georganiseerd met in de pauze verloting die ten goed komt aan de Vogelwacht. In één klap wordt ons kassaldo verhoogd van ʃ 225 naar ʃ 1100. En het levert veel positieve publiciteit op voor onze wacht.

In 1981 wordt mede door aandringen van Wybe de Jong de nazorg iets meer gestructureerd, er wordt voor het eerst een nazorgavond gehouden om de activiteiten wat meer te coördineren. Er komt dan ook meer tijd beschikbaar voor nazorg buiten het reservaat omdat Staatsbosbeheer in principe geen vee meer in het gebied toestaat vóór 15 juni, zodat nestbescherming aldaar nagenoeg niet meer nodig is.

Hieronder zijn de resultaten weergegeven van de teldag in het reservaat zoals opgemaakt in 1981 door de toen ook nog jeugdige Floris Sinnema.

teldag

De resultaten in dat jaar in het reservaat zijn goed omdat er voor het eerst ook meer geëxperimenteerd kan worden met waterinlaat en met hogere waterpeilen. Het leidt direct al tot een beter broedresultaat voor de kluut.
In 1982 lijkt het erop alsof er daadwerkelijk een nieuwe activiteit bij komt. Er wordt voorzichtig begonnen met het ophangen van nestkastjes en het beheer daarop. Ze zouden komen te hangen op de Begraafplaats Kimswerd en in de tuin van de familie Blok eveneens in Kimswerd. Maar om niet bekende redenen gaat het voorlopig niet door. Hoewel er in Harlingen door het nieuwe lid R. Hoekstra enige kasten schijnen te zijn opgehangen.
Wybe de Jong heeft uitgebreid verslag over de nazorg rondom Kimswerd. Het komt erop neer dat er komende jaren nog wel wat hulp bij kan.
Ook in 1982 is de Jong niet tevreden over nazorg. Afgesproken wordt dat nazorg vast onderdeel op agenda jaarvergadering wordt. Er wordt contact opgenomen met Franeker over de organisatie van de nazorg, omdat men er daar veel ervaring veel ervaring mee heeft.

In de jaren ’80 wordt nog volop meegedaan met de Koekacties, in 1983 worden zelfs 700 koeken verkocht. De meewerkende jeugdleden worden steeds beloond met frisdrank en snacks na afloop.
De inwoners weten de weg naar onze wacht te vinden, en regelmatig klopt men aan met gewonde vogels. De juiste plek voor deze dieren is natuurlijk de Fûgelhelling in Ureterp. Besloten wordt door het bestuur dat er een vergoeding in de reiskosten naar Ureterp kan worden gegeven.
Uiteindelijk komen de nestkasten toch te hangen in 1983 en de bewoning ervan is ook direct al een succes.
Eveneens in oogst onze wacht veel lof voor de verzorging van veel vogels die door een zware storm achter de zeedijk terecht waren gekomen. De zeedijk was toen nog niet op deltahoogte gebracht.
In 1984 wordt bij Lucas Sinnema thuis het nazorgplan van Wybe de Jong verder uitgewerkt. Wybe wordt in 1986 tot nazorgcoördinator benoemd.
In 1985 was er ook sprake van braak liggende terreinen op de industriehaven, zoals het terrein waar nu Elf Petroland op is gevestigd. Onze wacht bemoeit zich dan voor zo lang het nodig is met de bescherming van de vogels die zich hierop vestigen.
In 1988 wordt ons nazorggebied opgedeeld in stukken. En er worden nazorgploegjes gemaakt voor elk deelgebied. Op de website is een kaartje gevoegd met de huidige indeling, en die verschilt niet zoveel met die allereerste.
Toch is Wybe in 1989 lang niet tevreden. De nazorg begon goed, maar zakte toch in elkaar. Er was naar zijn mening onvoldoende inzet en ook de formulieren werden niet ingeleverd. Jammer genoeg besluit hij ermee te stoppen.
Lucas Sinnema neemt in 1990 de nazorgcoördinatie over. Op basis van de eerder gemaakte plannen. Het gaat dan wat beter, maar is nog niet wat het wezen moet.
Pas in 1994 kan er worden gesproken van een goed lopende nazorg-organisatie.

Met het nestkastenproject gaat het uitstekend. In 1993 wordt het aantal nestkasten uitgebreid met 30 stuks. Ze hangen nu ook op de Katholieke Begraafplaats in Harlingen, in Engelse Tuin en bij de sportvelden. Hille van der Meulen en Hessel Klijn doen uitstekend werk. Er zit best wel wat werk in, in 1996 bijvoorbeeld hadden ze te kampen met spechten die de vliegopeningen bewerkten. Er moesten stalen plaatjes aan te pas komen om de overlast te keren.

Hoewel de teldagen vaak mooie gelegenheden zijn voor de leden om It Hegewiersterfjild te bezoeken zijn de resultaten die het oplevert eigenlijk slecht bruikbaar.
De gegevens die wij verzamelen bestaan uit de getelde nesten op het oostelijk deel van het gebied en daarbij opgeteld de vogelparen die Lucas Sinnema inventariseert aan de putzijde.
Dit levert onderstaand beeld op.
Er zit geen lijn in, en een oorzaak is dat op de teldag 2e helft april door weersomstandigheden soms nog lang niet alle vogels zijn begonnen. Terwijl de gegevens aan de putzijde veel zuiverder over de lengte van het seizoen worden verzameld.

1985 1988 1991 1994 1995
Kievit 30 58 27 35 15
Grutto 21 80 13 30 9
Tureluur 13 13 3 15 3
Kluut 6 1

Opgemerkt moet worden dat er in 1993 nog 4 paartjes veldleeuweriken in It Hegewiersterfjild broedden. Maar anno 2014 is die soort uit het gebied verdwenen.

In 1991 wordt  besloten om de traditionele teldag af te schaffen. Jammer, want het was vaak best wel gezellig. Gelachen werd er toen in 1996 Hille van der Meulen van tevoren de eieren van de Russische Geelborst Roezeboeris had neergelegd. De nazorgploeg breidt in 1998 flink uit en telt dan 32 mensen, waarvan er 21 echt actief zijn. Het nazorggebied beslaat ca. 500 hectare.

Als je zo actief bent dan ontstaan er soms ook grensconflicten met buurwachten. Zo waren de grenzen met Franeker en Witmarsum niet helemaal duidelijk. En dat leidde tot lichte irritaties. Gelukkig is dit na goed overleg opgelost. Het Mond-en Klauwzeerjaar 2001 was een gemakkelijk jaar, er werd pas laat in het seizoen iets aan nazorg gedaan. Het was overigens wel qua broedresultaten een goed vogeljaar. De nazorgploeg wordt in 2004 helemaal compleet als meldt Albert de Wit zich meldt als nazorgcoördinator. Hij treedt ook toe tot het bestuur. De ontwikkelingen in de nazorg zijn weergegeven in onderstaande tabel.

 

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Grutto 19 59 72 85 26 25 42 10 14 9
Kievit 232 281 265 209 156 186 196 128 85 67
Scholekster 63 144 63 61 99 74 99 85 45 41
Tureluur 14 23 22 21 18 14 8 10 0 3
328 507 422 387 299 299 345 233 144 128

Er lijkt sprake van een definitief dalende lijn. De oorzaak is niet een aflatende aandacht bij onze nazorgers. Het is de daling van de vogelstand die zich duidelijk manifesteert.

Het inventariseren van vogels op het proefvak Atjetille rondom de boerderij van Kikstra voor het Weidevogelmeetnet Fryslân is alle jaren doorgegaan.
Zie onderstaand overzicht. Het is een dramatisch overzicht, vooral als we kijken naar de cijfers van de grutto. Opvallend is dat de veldleeuwerik zich handhaaft. Het laatste paartje broedt ook steeds op dezelfde plek!

2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kievit 4 8 8 4 8 4 4 4 2 0 1 2
Grutto 22 9 17 8 10 9 4 12 3 3 1 0 0
Tureluur 3 2 4 3 3 4 3 2 0 0 0 0 0
Scholekster 4 6 6 4 8 1 5 5 5 4 2 4
Wilde eend 6 3 4 3 8 8 4 4 2 4
Slobeend 2 2 2 1 1 0 0 0 0 0
Bergeend 0 0 3 3 1 2 2 2
Kuifeend 2 5 5 5 3 3 3 4 1 2
Rietgors 1 0 0 1 0 0 0
Rietzanger 0 1 0 0 0 0 0
Meerkoet 2 2 0 1 1 3 4 3 2 2
Veldleeuwerik 2 4 3 2 2 3 1 0 0 1 1 1
Graspieper 3 3 1 2 3 2 4 6 1 2
Waterhoen 0 0 2 0 0 0 0 0
Kliene karakiet 0 0 1 1 0 0 0
Krafeend 0 1 0 0 0 0 0 0

In 2002 worden er door onze wacht 46 nestkasten beheerd. De bewoning van de kasten in de laatste jaren is hieronder weergegeven. Onze wacht heeft nestkasten hangen op de begraafplaats Kimswerd, boerderijen van Bouma en Rijpma te Kimswerd, tuin van de Batting, en op de katholieke en algemene begraafplaatsen van Harlingen. Jammer is dat door het overlijden van Hille van der Meulen van Kimswerd in 2012 het beheer van de nestkastjes wat in het slop is geraakt. Daardoor zijn in het overzicht van 2013 alleen de gegevens van Kimswerd opgenomen. De cijfers laten zich daarom niet met de andere jaren vergelijken.

  2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Koolmees 29 31 36 36 38 25 21 8
Pimpelmees 6 10 6 7 8 11 13 4
Ringmus 14 3 7 1 9 2 4
Grauwe vliegenvanger 1
Heggemus 2
Winterkoninkje 2 2
Gekraagde roodstaart 1
Torenvalk 1 1 3 1 1
Huismus 7 1
Tjiftjaf 1

In 2006 komt er nog een activiteit bij, het tellen van gierzwaluwen. Onder leiding van Piet de Bruin worden er in Harlingen 260 paren geteld. Piet houdt zich ook bezig met het tellen van de huiszwaluw. Zie onderstaand staatje.

Huiszwaluw 2006 2007 2008 2009 2010
Kimswerd 31 28 14 21
Nieuwe wijk Ludinga 29 37
Stad Harlingen 23 40 76 34
Gierzwaluw stad Harlingen 260 400 370 340 370

In 2007 organiseert de jeugdcommissie deelname aan de Kerstmarkt op de Zoutsloot. Naast dat zich 16 nieuwe jeugdleden meldden werden er ook nog eens 50 nestkasten verkocht. Het was een prima jaar want Dhr. Leen Schlosser geeft € 250 namens sociëteit Zeeburg voor jeugd initiatieven. Er worden leuke dingen voor de jeugd georganiseerd zoals een zangvogel-excursie naar Ropta State en een excursie ganzenringen tellen. Maar anno 2014 mag het jeugd-gebeuren wel weer wat nieuw leven worden ingeblazen.

motor

De geschiedenis op de haven herhaalt zich. In 2008 broedden er wederom heel veel weidevogels op braakliggende terreinen, waaronder kluten en bontbekplevieren. Ze worden echter regelmatig verstoord door jeugd met crossmotoren. Jaap Geertsma organiseert dat samen met politie en gemeente Harlingen dat de vogels in het broedseizoen zoveel mogelijk met rust worden gelaten.
In 2013 wordt er door het REC op initiatief van vogelliefhebbers uit Franeker een slechtvalkkast geplaatst op het dak van de REC. Jaap Geertsma is zeer verbolgen. Na gesprekken met de REC blijft de kast toch staan. Als de kast bewoond gaat worden, wat anno 2014 nog niet het geval is, zal worden bezien wat de gevolgen voor de vogels in het gebied zijn.

Excursies zijn de afgelopen jaren ook vaak georganiseerd. Plaatsen waar heen werd gegaan waren vaak de Workumerwaard en de Makkumerwaard. Ook Het Sluftergebied van Texel en het Zwanenwater bij Callantsoog werden wel bezocht. De excursie in 1967 naar de Banckspolder op Schiermonnikoog was bijzonder. Deze polder was toen nog niet verkaveld. En hieronder zijn de broedparen van dat jaar aangegeven. Niet te geloven wat een vogeldichtheden! Onvoorstelbaar dat er toen nog 30 paar kemphanen broedden.

kemphaan

Eind jaren ’70 wordt het steeds lastiger om leuke excursie te doen. Onze nazorgers en leden willen eieren zien! Men wil daadwerkelijk het veld in, een gewone wandeling door de natuur is onvoldoende. En de terrein beherende organisaties doen daar steeds moeilijker over. Een aantal jaren worden er geen excursies gedaan.
In 1990 is er weer eens een excursie naar Molkwerum. Ondanks dat iedereen helemaal verregend was kon men toch spreken van een geslaagde dag.
De Bosplaat op Terschelling werd in 1996 bezocht. Dat bleek een beproeving voor Wietze Fopma.
Fietsend op de terugweg naar de boot bleek zijn conditie ver onder peil. Terwijl hij om beurten werd geduwd wist Wietze toch de boot te bereiken
In 1997 waren de Kroonpolders Vlieland aan de beurt. Zeer interessant was hier ook hoe Floris Sinnema, toen nog werkzaam op het eiland, zich bezig hield met het vangen van wilde katten. Al was het wel zo dat hij daar verschil van inzicht over had met boswachter Mulder van Staatsbosbeheer. Bijzonder waren altijd de excursies naar de Noorderleech boven Marrum. Onder leiding van Tjalling Walta konden de nazorgers en leden van onze wacht eindeloos dwalen over deze vlaktes op het Wad.